Waarom contant geld moet blijven bestaan

(leestijd: ca. 3 minuten)

Als jij nu je portemonnee opent, hoeveel brief- of muntgeld zit er dan nog in? Of heb jij de ‘knip’ inmiddels verbannen uit je broekzak? Eerlijk is eerlijk: betalen met je pinpas, of tegenwoordig zelfs met je smartphone of smartwatch, is gemakkelijk, veilig en snel. Maar het ouderwetse betalen met een knisperend briefje of klinkende munten is stiekem zo gek nog niet.

Even snel wat feiten: volgens een onderzoek van Betaalvereniging Nederland en de Nederlandsche Bank betaalden we in 2018 zo’n 37 procent van onze aankopen met contant geld. Een jaar eerder was dit nog 41 procent. In diezelfde periode steeg het aantal pinbetalingen met ruim 200 miljoen (van 2,53 miljard naar 2,74 miljard). De pinpas verdringt de flappen en munten dus steeds meer uit onze portemonnee.

Ook banken doen aan deze ontwikkeling mee. Zo krijg je bij ING vanaf 1 oktober korting op de kosten van je betaalrekening, als je voortaan minder contant geld opneemt en meer met je pinpas betaalt. Trek je toch een keer geld uit de muur? Dan moet je daar extra (80 cent per transactie) voor betalen.

Maar wist jij dat je vrolijker kunt worden wanneer jij je aankopen cash betaalt? Wanneer je dit doet, voel je eerst nog een ‘psychologische pijn’, wat zelfs wetenschappelijk bewezen is. We zien ons briefgeld verdwijnen, vanuit onze handen richting die van de winkelier. Dat verliezen vinden we lastig; iets wat we hebben, willen wij Nederlanders ook graag houden. Dit fenomeen wordt ook wel de ‘loss aversion’ genoemd: afgeven doet pijn, vooral als het om geld gaat.

De handelingen die je moet uitvoeren om het geld uit je broekzak of portemonnee te pakken en vervolgens af te geven, zorgen voor een uitgebreide verwerking in je brein. Uitgebreider dan wanneer je je pinpas simpel langs de betaalautomaat haalt, of je vinger op je smartphone legt om een tikkie te bevestigen. 

Nadat je je aankoop contant hebt betaald en het verliesgevoel door je lijf giert, gaat je brein verder aan de slag. Het zorgt ervoor dat het verlies wordt ‘goed gepraat’: er worden redenen gegenereerd om jouw aankoop te verantwoorden. Je hebt het voor je gevoel dan toch goed gedaan. Wanneer je je aankoop pint, hoeft je brein minder hard te werken. Je ervaart bij pinnen daarom een lager verliesgevoel.

Een ander voordeel van contant betalen, is het overzicht wat je hiermee verkrijgt. Ikzelf pin aan het begin van de maand een vast bedrag, en doe daar mijn uitgaven mee. Uit eten, terrasje, kleding, een cadeau; dit alles wordt contant betaald. Wanneer je al je uitgaven pint, is de kans groter dat jij straks niet meer weet hoeveel geld je tot je beschikking hebt. Niets vervelender dan wanneer je bij de kassa staat en het pinapparaat vermeldt: saldo ontoereikend.

Moraal van het verhaal: wil jij een beter zicht op je uitgaven hebben, en een goed gevoel overhouden aan een (vooral grote) aankoop? Laat dat contante geld maar rollen!